Summary
İNGİLİZ KONSÜL RAPORLARINA GÖRE 19. YÜZYILIN SONUNDA OSMANLI LİMANLARINDA TİCARİ HAYATIN BELİRLEYENLERİ
19. yüzyıl Osmanlı Devleti’nin en uzun yüzyılı olarak nitelenmektedir. Özellikle de yüzyılın ikinci
yarısında meydana gelen eko-politik olayların yoğunluğu ve önemi, devletin iktisadi ve siyasi
kaderini tayin etmesi açısından oldukça dikkat çekicidir. Kırım Savaşı’nın akabinde başlayan
borçlanma furyasının kapitalizmin ilk küresel bunalımı olan 1873-96 Bunalımı ile birlikte mali bir
iflasla sonuçlanması, Osmanlı Devleti’nin en büyük toprak parçasını kaybettiği savaş olan
1877/78 Osmanlı - Rus Harbi ve Düyûn-u Umûmiyye ve benzeri ekonomi üzerindeki yabancı
denetimini temsil eden örgütler, bu dönemin belirleyici unsurlarıdır. 19. yüzyılda aynı zamanda
Osmanlı Devleti’nin dış ticareti de yapısal bir dönüşüm geçirmiştir. O döneme kadar Osmanlı dış
ticaretinde sınırlı bir paya sahip olan Batılı ülkeler, Sanayi Devrimi’nin de etkisiyle birlikte
kapitalizmin çevre ülkelere yayılması sürecinde ikili ticari anlaşmalar vasıtasıyla Osmanlı dış
ticaretindeki paylarını artırmışlar ve Osmanlı Devleti ile hammadde ve mamul mal değiş tokuşuna
dayalı yeni bir ticari düzen oluşturmuşlardır. Bu çalışmada söz konusu süreçlerin ve eko-politik
gelişmelerin Osmanlı dış ticaretinde önemli role sahip olan İzmir, Trabzon, Selanik ve Beyrut
limanlarındaki iktisadi ve ticari faaliyetlere olan etkisi ve bu bağlamda ilgili limanlarda ticari hayatın
nasıl bir gelişim seyri izlediği İngiliz konsül raporları üzerinden ele alınacaktır. Böylelikle bu
dönemde meydana gelen olayların Osmanlı ticareti üzerindeki etkisinin mikro düzeyde
incelenmesi amaçlanmaktadır.
Keywords
Osmanlı Devleti, 19. Yüzyıl, Dış Ticaret.