Summary
KAZAK HALK KÜLTÜRÜNDE “KAM”DAN “BAKSI” VE “EMÇİ”YE DÖNÜŞÜMLER
Bu çalışmada İslâmlaşma sürecinde “kam”dan “baksı” ve “emçi”ye dönüşüm sürecini
aydınlatmak ve söz konusu süreçte ortaya çıkan sosyo-kültürel süreklilik ve değişmeleri dünya
görüşü (worldview) ve halk felfefesi merkezli olarak neden-sonuç ilişkisi içinde ortaya koymaktır.
Bu nedenle Türkistan ve civarında yapılan alan araştırmalarıyla elde edilen verilerin ışığında söz konusu temel kavramlarda meydana gelen dönüşümler ve bunların mahiyeti ele
alınmaktadır. Yaklaşık üçbin yıllık süreçte Avrasya tarihinin belirleyicisi konumunda olan Türkler, bugün 250 milyona yakın bir nüfusun pek çok faktöre bağlı olarak 40’a yakın sosyo-kültürel alt grup halinde organize olmasına rağmen aynı dünya görüşünü paylaştığını söyleyebiliriz. Bu çalışma birlik ve bütünlüğün temelinde yatan olguların başında bulunan Türk kültür ekolojisinin halk hayatı ve dinini başlangıçtan itibaren oluşturan ve kendine has kültürel temeller üzerinde dönüştürerek yaşatan kurumsal yapının “kam”dan, “baksı” ve “emçi”ye dönüşmesi üzerine odaklanmıştır. Bu bağlamda her yeni dinin içselleşmesi tecrübesi dıştan gelen ve bir “dış mesele” olan bir fütühhattan ziyade toplumsal ve sosyal bir “iç mesele” ve kültürel bir tenevvuata dönüşür. Yeni dini kabul eden toplumun toplumsal birikimi anlamında kültürü aldığı sembolleri ve kabul ettiği amentüyü binlerce yıllık yeryüzü tecrübesi ve gündelik yaşam pratiğinde yeniden yorumlayarak içselleştirir. Kazak halk kültüründe yerel ve hakim sosyokültürel doku olan Türk kültür ekolojisinde de, “kam”dan, “baksı” ve “emçi”ye dönüşüm sürecinde de yaşanan ve ele alınan örneklerden de, çıkan sonuç çalışmanın temel iddiasıdır
Keywords
Halk dini, Emçi, Kam (Şaman), Dünya Görüşü, İslâmlaşma